Synagogehek bij begraafplaats

17 oktober 2007 om 00:00 Nieuws

Niemand ontging de symboliek, dat het toegangshek, dat ruim vijftig jaar geleden, na de verkoop van de synagoge aan schoenenhandel Bijvank, nu wordt geplaatst bij de Joodse begraafplaats. Het markeert min of meer het einde van de Joodse gemeenschap in Nijkerk, die eeuwenlang een belangrijke rol heeft gespeeld in Nijkerk en een groot aandeel had in de bloei van de stad in de 18e eeuw. De emotie was voelbaar toen de rabbijn sprak over de teloorgang van de Nijkerkse Joodse gemeenschap in de duistere jaren van de Tweede Wereldoorlog. ,,We denken aan de velen die hier begraven hadden willen worden, maar aan wie dat is onthouden.” Ook loco-burgemeester Henk Lambooij, die het een eer vond de sleutel van de begraafplaats te ontvangen, refereerde aan de vele Joodse Nijkerkers die naar de vernietigingskampen waren afgevoerd.

Hek markering Joodse historie in Nijkerk NIJKERK - ,,De Joodse synagoge was een arke voor de Joodse gemeenschap van Nijkerk. Een veilige plek, zoals de ark van Noach een veilige plek was tijdens de zondvloed,” stelde rabbijn Binyomin Jacobs vorige week woensdag bij de plaatsing van het oude hek van de Nijkerkse synagoge dat nu als toegangshek is geplaatst bij de oude Joodse begraafplaats aan de Oude Amersfoortseweg.

door Henk Brinkman

Na een Hebreeuws gebed liep rabbijn Jacobs samen met loco-burgemeester Henk Lambooij als eerste door het hek de begraafplaats. op.

Merkwaardige geschiedenis

Het oude toegangshek van de synagoge aan het Singel kent een merkwaardige geschiedenis. ,,In 1954 werd het hek verkocht aan een boer onder Putten,” vertelde Timo Ridder. ,,Hij had er een hondenhok van gemaakt. Dat vonden wij geen ideale plaats voor het hek.” Samen met een ander bestuurslid bezocht hij de boer met de toezegging dat een plaatselijk bank de boer een nieuw hondenhok zou schenken. De onderhandelingen leken bijna rond, toen het andere bestuurslid zich liet ontvallen dat het hek ,,toch eigenlijk een bonk oud roest was.” De boer was geschokt door deze uitspraak en verklaarde dat bij zijn leven Oud Nijkerk het hek niet meer zou krijgen.

Na de dood van de boer, pakweg drie jaar geleden, kreeg Timo Ridder een signaal dat de boerderij te koop stond. Hij informeerde bij de makelaar, die hem vertelde dat er iets vreemds was met de verkoop. ,,Ik mag alles verkopen, alleen het hondenhok niet.Dat vind ik heel vreemd.” Ridder begreep de hint onmiddellijk en toog naar de familie. De weduwe verklaarde: ,,Ridder, we hebben op je gewacht. Het hek is voor jou.” Als bestemming werd de oude Joodse begraafplaats aan de Oude Amersfoortseweg gekozen. Met geld van de Stichting Joods Monument Nijkerk werd het hek gerestaureerd en geplaatst als toegangshek.

Op de begraafplaats worden nog steeds overleden joodse Nederlanders begraven. Ook zijn de stoffelijke resten uit de twee andere Joodse begraafplaatsen uit Nijkerk, die na de oorlog plaats moesten maken voor nieuwbouw, hier herbegraven. Op de website van Oud Nijkerk is een studie geplaatst van Ab van Straalen over de Joodse gemeenschap tussen 1926 en 1945.