Gebrek aan regie

Pakweg tien jaar geleden was de Nijkerkse binnenstad bijna in de uitverkoop. De plannen om de Eierhal, de Marechausseekazerne, de Pakhuisjes en de Molenstomp te slopen waren praktisch gereed. De bulldozers stonden bij wijze van spreken al aan de stadsrand warm te draaien. En niemand die zich er in het openbaar druk over durfde te maken. Totdat een paar actieve Nijkerkers de handen ineen sloegen en besloten om er nu maar eens een keer wel werk van te maken.

Wat volgde was een jarenlange discussie die soms op hoge toon werd gevoerd. ,,Moet het gemeentebestuur zich iets aantrekken van zo’n actievoerder, die niet eens in Nijkerk woont,” schreef projectontwikkelaar Aprisco over ras Nijkerker Nico Poorter. Er was zelfs sprake van een nooit opgehelderde schadeclaim als de plannen werden gedwarsboomd. Anderzijds voelde Harold Beugelink van Aprisco zich op een gegeven moment zo bedreigd dat hij nauwelijks Nijkerk binnen durfde te rijden.

Alle besprekingen, discussies, informatieavonden hebben uiteindelijk geresulteerd in plannen die brede steun krijgen in de Nijkerkse samenleving. De panden met historische waarde blijven behouden en in de nu gepresenteerde architectonische schetsen blijkt duidelijk dat aansluiting wordt gezocht bij het historisch karakter van de stad. Dat wordt zelfs in een enigszins ronkend persbericht als een meerwaarde van de plannen gezien. Desgevraagd geven de plannenmakers aarzelend toe dat er ook bij hen sprake is van voortschrijdend inzicht.

Je zou zeggen dat uit deze typische polderprocessen de les valt te trekken dat het betrekken van de bevolking bij het maken van ingrijpende plannen (bijna) alleen maar winst oplevert. Ik geef toe, het levert geen tijdwinst op. Het betrekken van inwoners bij plannenmakerij leidt vaak tot stroperige toestanden. Zou dat de angst zijn van bestuurders die koste wat kost daadkrachtig willen lijken?

Met deze kennis van de jongste geschiedenis, die iedere bestuurder toch vers in het geheugen moet liggen, wordt het des te onbegrijpelijker dat de nieuwbouwplannen voor Sint Jozef en Het Baken toch weer in achterkamertjes zijn geregeld en voorgebakken en dat burgers en organisaties hun mening pas mogen geven als de plannen al min of meer vast staan. Keurig bestuurlijk voorzien van allerlei deskundige adviezen. Dat dan weer wel. Maar het belangrijkste element, draagvlak onder de burgers ontbreekt. De verbijstering van Nico Poorter is goed voor te stellen. Dit voorjaar overhandigden Nico Poorter en Timo Ridder het resultaat van door de gemeente betaalde cursus over de cultuurhistorie van Nijkerk aan wethouder Theo Manten, die dat boekwerkje kennelijk nog onder in de la van zijn bureau heeft liggen. Is er dan niets geleerd van de geschiedenis? De plannen voor Sint Jozef zijn nota bene bijna gelijktijdig ontwikkeld met de discussies rond de Oosterpoort.

Wat zich ontvouwt is een ontstellend gebrek aan regie vanuit het gemeentebestuur. En projectontwikkelaars maken daar gebruik van. Of een gebouw mooi is of lelijk is een kwestie van persoonlijke smaak. Maar wie met droge ogen durft te beweren dat dit plan aansluit bij de historische korrelstructuur van Nijkerk, is op zijn minst toe aan een nieuwe bril.

Wordt het niet eens tijd dat de gemeenteraad de regie in handen neemt? Er wordt tegenwoordig Anders Vergaderd. Vooral meer vergaderd. Dan is er vast wel een Ontmoeting te wijden aan een cultuurhistorisch verantwoord kader waaraan bouwplannen kunnen worden getoetst. Anders verspeelt Nijkerk één van de grootste schatten die het bezit: een historische binnenstad.

Henk Brinkman