Landschapsjuwelen Nijkerks buitengebied beschreven

NIJKERK - ,,In 1320 verliet een man, genaamd Cope, huis en haard In Putten of Huinen en vestigde zich op Gerven, een woest natuurgebied.'' Met deze eerste zin van zijn boek Landschapsjuwelen trekt de Nijkerkse schrijver Leendert de Boer de lezer direct de geschiedenis in. Zijn boek werd vorige week gepresenteerd.

door Henk Brinkman

De werktitel van het boek luidde ook Geschiedenis komt tot leven. Dat is ook wat De Boer wilde met het boek. ,,Boer Cope is een historisch figuur en die heb ik als uitgangspunt genomen. Hoe leefde hij? Waar kwam hij vandaan? Hoe voorzag hij zichzelf en zijn familie van een leefbaar bestaan? Dat was nog nooit beschreven. Ik wilde de geschiedenis van het gebied tussen Nijkerk en Putten tot leven wekken met een concreet voorbeeld.''

Leendert de Boer heeft de laatste jaren een zekere faam verworven in natuur- en cultuurhistorische kringen. Hij was de ontdekker van de Ringwalburcht in Appel die inmiddels de status van Landschapsmonument heeft gekregen.

De Boer is geen wetenschapper, maar leraar en bovenal verteller. ,,Ik heb geen enkele vooropleiding. Ik ben leraar geweest. Als gids bij excursies van IVN kwam ik erachter dat niet zoveel Nijkerkers een idee hebben van de natuur- en cultuurschatten die je aantreft in het buitengebied van Nijkerk. Daarom wilde ik daar een boek over schrijven.''

Landschapsjuwelen

In het boek beschrijft De Boer diverse oude landgoederen, zoals Gerven, Blarinckhorst, Hell, Slichtenhorst en Oldenaller, die alle zijn gelegen in de driehoek tussen Nijkerk, Putten en Voorthuizen. Hij heeft gekozen voor de titel Landschapsjuwelen. De Boer: ,,Het gebied is gewoon een museum in de open lucht. Ik vind het belangrijk dat de natuurhistorie nu is vastgelegd en beschreven. He is heel belangrijk dat veel randwallen er gewoon nog zijn. Voor iedereen terug te vinden in het landschap. Ze zijn niet afgegraven. Het gebied is ook niet verkaveld. Het is nog puntgaaf.''

De goedbewaarde landschappen vormen volgens De Boer een belangrijke bijdrage aan de leefomgeving van Nijkerk, Putten en Voorthuizen en bieden ook inzicht in de wijze waarop het land is ingericht door onze voorouders.

De Boer schrijft ook dat er in de Middeleeuwen in deze contreien een officiële Zandgraaf functioneerde. ,,De functie is vergelijkbaar met de tegenwoordige dijkgraven en watergraven. De boeren wierpen in die tijd houtwallen op om de akkers te beschermen tegen stuifzand. Het vee werd geweid op de woeste gronden buiten die wallen. Die woeste gronden werden ook geplagd om als strooisel te gebruiken. Als er teveel werd geplagd, ontstond het gevaar van veel grotere zandverstuivingen en greep de zandgraaf in. Hij gaf dan opdracht om teveel geplagde gronden weer te beplanten.''

Kruishaarse Berg

Veel Nijkerkers weten het niet, maar Nijkerk kent een echte berg, de Kruishaarse berg. Die bevindt zich tussen de 1e Kruishaarseweg, de 2e Kruishaarseweg, de Deuverdenseweg en de Nieuwe Voorthuizerweg. IVN-voorzitter Arie van de Berg: ,,Oudere Nijkerkers zullen het nog wel weten, want vroeger gingen ze daar met een schoolreisje naar toe. De Kruishaarse Berg is ook ontstaan door het opwerpen van wallen tegen het stuifzand, dat zich vervolgens steeds hoger opstapelde tegen de wallen.''

Breed

De Boer is leraar geweest en heeft een brede blik. In zijn boek beschrijft hij niet alleen de natuurlijke historie en de wijze waarop het landschap in deze contreien is gevormd. Hij maakt ook uitstapjes naar de cultuurhistorie, de geologie, de waterhuishouding, de sociale en politieke verhoudingen. Hij neemt steeds zijn uitgangspunt bij de historische boer Cope uit Gerven. Daardoor leest het boek als een trein en bevat het tegelijk een hoge informatiedichtheid.

Jubileumboek

De Nijkerkse natuurvereniging IVN viert volgend jaar et 35-jarig bestaan. Het boek van Leendert de Boer is ook te beschouwen als een jubileumuitgave van IVN. Het boek is verkrijgbaar in de IVN-winkel, tel. 033 - 2452409 of per e-mail info@ivn-nijkerk.nl, maar ook bij Boekhandel Roodbeen.

Dankzij subsidies van de Rabobank Randmeren en de Stichting Vernieuwing Gelderse Vallei heeft het IVN bestuur de prijs kunnen beperken tot € 19,95.