Bach's Matteüs Passion als innerlijke zoektocht

NIJKERK - Annemiek Vogels, musicus en theoloog, houdt maandag 27 februari om 20.00 uur in het Parochiehuis St. Jan, Holkerstraat 36, een lezing over het bekendste werk van Johann Sebastian Bach.

In 1729 klinkt Bach's Matteüs Passion voor het eerst. Zeven jaar later levert hij de definitieve versie. Hierin staat het lijdensverhaal in rode inkt geschreven: het loopt letterlijk als een rode draad door het werk. Op wat in de evangelievertelling gebeurt leveren individu en gemeenschap commentaar in ariosi, aria's en koralen.

Zo op het eerste oog is deze passie een 'gewoon' lijdensverhaal met emotionele en beschouwende tussenvoegsels. Totdat opvalt dat er enkele ongerijmdheden zijn: het deel voor de pauze is wel erg kort ten opzichte van het deel na de pauze. En waarom laat Bach twee identieke koralen zingen midden in het eerste deel, zij het met een halve toon verschil?

Kees van Houten heeft, in navolging van Hans Brandts Buys, een onderzoek gedaan naar de structuur van Bach's meesterwerk. Het resulteerde in een studie over de kruisvorm, die ten grondslag ligt aan het werk. In dat beeld vormt het eerste deel - voor de pauze - de dwarsbalk, het tweede deel - na de pauze - de staander. Ieder kruis kent uiteraard een kruispunt. En hier wordt het theologisch interessant: Van Houten toont aan dat zonde en genade bij Bach samenvallen. In de dwarsbalk wordt de verloochening van Petrus aangekondigd door Jezus, in de staander klinkt de verloochening zelf.

Beide momenten vormen samen het kruispunt. Zo staat in Bach's passiemuziek niet zozeer het lijden van Christus centraal, als wel de aanleiding daartoe: het menselijk tekort. Annemiek Vogels zal iets vertellen over de kruisvorm van de Matteüs Passion en daarnaast enkele delen eruit laten horen. Hierbij zal zij vooral aandacht hebben voor de samenhang tussen tekst en muziek. In verband met de tijd zal deze keuze uiteraard beperkt zijn. Ter voorbereiding kunt u alvast de hoofdstukken 26 en 27 van het evangelie van Matteüs lezen.

Deze avond (entree € 3,-) wordt georganiseerd door de commissie Vorming en Toerusting uitgaande van de plaatselijke rooms-katholieke kerk, de hervormde Vredeskerk en de gereformeerde kerk.