'Deel kennis jeugdcriminaliteit'

NIJKERK - Gemeenten kunnen nog veel meer doen om te voorkomen dat kinderen in de jeugdcriminaliteit belanden. Professionals en beleidsmakers zouden signalen en kennis veel meer moeten delen. Nijkerk zou onvoldoende scoren op dat terrein, maar werkt hard aan aanbevelingen.

door Hans-Lukas Zuurman en Henk Brinkman

Dat blijkt uit onderzoek dat vorig jaar onder meer in Nijkerk is verricht en waarvoor het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport deze maand bij alle Nederlandse gemeenten in een speciaal 'Themabericht' aandacht voor vraagt. 

Samen met de gemeenten Diemen en Leiderdorp vormde Nijkerk als 'middelgrote gemeente' het onderzoeksveld voor het Samenwerkend Toezicht Jeugd (STJ) van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Doel was na te gaan wat gemeenten en organisaties kunnen doen om te voorkomen dat kinderen onder de twaalf jaar crimineel gedrag ontwikkelen. Vroegtijdig signaleren en ingrijpen wordt door het STJ als 'meest effectief gezien' om crimineel jeugdgedrag te voorkomen. 

Nijkerk scoort in vergelijking met omliggende, vergelijkbare gemeenten relatief hoog op jeugdcriminaliteit bij kinderen onder de 12 jaar, stellen de onderzoekers vast. De gemeente kent geen speciaal beleid op dit gebied, maar wel een 'algemeen preventief jeugdbeleid en integraal veiligheidsbeleid', aldus de onderzoekers. STJ wilde voor het onderzoek weten of de aanpak van de '12-minners' ertoe leidt dat minder kinderen in de criminaliteit belanden. 

Uit de bevindingen komt naar voren dat het bestaande beleid 'onvoldoende waarborgen' heeft om kinderen zoveel mogelijk buiten de criminaliteit te houden. Binnen de verschillende leefwerelden (school, gezin, buurt) is 'enige samenhang in de aanpak en overleg' te zien, maar tussen organisaties uit deze leefwerelden is 'nauwelijks verbinding en vindt weinig afstemming plaats'. Signalen en aanpak worden niet gedeeld, waardoor ook geen link gelegd wordt met mogelijke toekomstige criminaliteit, stellen de onderzoekers vast.

De onderzoekers van STJ vinden dat gemeente en instellingen veel meer kennis moeten opdoen over risicofactoren die kunnen leiden tot crimineel gedrag. Deze kennis moet leiden tot meer signalen, het delen ervan en een gezamenlijke aanpak. ,,Daarvoor moeten partijen met elkaar overeenkomen hoe ze dat gaan doen. De gemeente dient hierbij een stevige regie te voeren. Door registratie en door gebruik te maken van bestaande instrumenten moet duidelijk blijken of vooraf geformuleerde doelen zijn bereikt.'' 

Wethouder René Windhouwer laat in een reactie weten dat in de onlangs gepresenteerde Jeugdnota veel aanbevelingen uit het onderzoeksrapport van STJ zijn overgenomen. Hij wijst er op dat het aantal doorverwijzingen van kinderen onder de 12 jaar in 2012 weer beduidend lager lag dan in omringende landen. ,,De cijfers kunnen dus een heel grillig beeld geven." Maar Windhouwer zegt wel blij te zijn met het onderzoek. ,,Voor ons is dit ook een gratis advies voor een verdere aanpak. Dat hebben we ook meegenomen in de Jeugdnota die aan de gemeenteraad is voorgelegd."

In de jeugdnota is voorzien in de vorming van gebiedsteams of Jeugdteams. ,,Daarmee willen we in Nijkerk en in regioverband signalen over gezinnen en kinderen, die in de problemen dreigen te komen, met de bevoegde instellingen en professionals delen."

Windhouwer is ook kritisch over het onderzoeksrapport. ,,Daarin worden 25 risicofactoren genoemd, waar instanties op zouden moeten letten. Maar ik ben er geen voorstander zijn om ieder gezin elke twee jaar langs die meetlat te leggen. De gebiedsteams leren de gezinnen, waar iets aan de hand is, kennen. Dat werkt veel beter. Daardoor kunnen we vroegtijdig signaleren en zo mogelijk ingrijpen als dat nodig is. Dat is beter dan telkens een lijstje afvinken."

Overigens wijst Windhouwer erop dat allerlei signalen niet zomaar kunnen worden gedeeld met andere instanties, vanwege regels over privacy. ,,We mogen niet zomaar allerlei gegevens over een gezin dat in beeld komt, delen met andere instanties. In de regio Foodvalley, waar we met andere gemeenten samenwerken, is een zogenaamde Leertuin gestart, waarin zorgverleners afspraken proberen te maken om alleen die gegevens te delen, die voor verbetering van belang zijn."