Keuzes van een Joodse tiener
7 mei 2013 om 00:00 NieuwsDebuutroman Arie Kok over Morie de Liever
Schrijven kon Arie Kok wel. Als oud-hoofdredacteur van de EO-uitgave Visie moest hij wekelijks een hoofdredactioneel stuk inleveren van 100 woorden. Maar een boek schrijven is toch wel iets anders. ,,Ineens had ik een lege ruimte voor me die moest worden gevuld met 90.0000 woorden.” Het heeft hem vijf jaar gekost. ,,Eerst moest ik onderzoek doen naar de geschiedenis van de Joodse gemeenschap in Nijkerk. Ik heb zelf 20 jaar in Nijkerk gewoond van mijn vijfde tot mijn 25e jaar. Ik ben hier opgegroeid, maar ik wist eigenlijk niets van deze geschiedenis. Ik heb heel veel gehad aan de studie van Ab van Straalen, die de geschiedenis van de Joodse gemeenschap in Nijkerk heeft beschreven. Ook theoloog Henk Vreekamp heeft in zijn boek Zwijgen bij volle maan een hoofdstuk daaraan gewijd.”
Aanvankelijk was Kok van plan een non-fictie boek te schrijven over de joden in Nijkerk, maar gaandeweg zijn onderzoek maakte hij een andere keuze. Arie Kok: ,,Ik besloot er een roman van te maken. Met literaire technieken wilde ik het verhaal van een gewone jongen uit Nijkerk vertellen, die er plotseling achter kwam dat hij anders bleek te zijn dan zijn klasgenoten, zijn vriendjes.”
Het verhaal van Morie de Liever is gebaseerd op feiten. Arie Kok: ,,Maar over het leven van Morie is niet veel bekend. Zijn geboortedatum en zijn vermoedelijke sterfdatum, de datum dat hij en zijn familie werden weggevoerd. Dat er zo weinig over hem bekend is, maakte het makkelijker om er een roman van te maken. Met een roman kom je dichter bij de waarheid, dan met een journalistiek verslag van zijn leven. Je probeert in zijn hoofd te kruipen en vanuit dat perspectief zijn verhaal te vertellen.”
Morie de Liever is uiteindelijk weggevoerd naar een concentratiekamp in Vucht en vandaaruit op 11 juni 1943 naar Sobibor getransporteerd, waar hij vermoedelijk nog op de dag van aankomst, is vergast. Kok: ,,Maar dat is niet de clou van het boek. Ik heb geprobeerd de keuzes die hij moest maken centraal te stellen. De dilemma’s van die absurde tijd. Het dragen van een jodenster, het inleveren van een fiets op last van de Duitsers. De vraag of ze zouden moeten onderduiken of juist niet. De ruzies die ontstaan tussen Morie en zijn vader. Maar ook een gewone dag in de zomer. De dag dat Morie ondanks het verbod voor Joden mee gaat met zijn vrienden naar strand Hulckesteijn om te zwemmen.”
De debuutroman van Kok wordt vandaag, woensdag 8 mei, gepresenteerd bij de Havenaer om 19 uur. Arie Kok zal het eerste exemplaar overhandigen aan Loek de Liever en Nechama Maijer, allebei overlevenden van de holocaust en verwant aan Morie de Liever.
u Morie wordt uitgegeven door Uitgeverij Mozaïek en is verkrijgbaar bij de boekhandel. Het boek kost 17,90 euro.
