Polderen over de Laak

NIJKERK - De gemeenteraadsleden konden maandagavond nog niet tot een standpunt komen over de oplossing van het grensconflict met Amersfoort over recreatieve ontwikkeling van het grensriviertje De Laak. Allerlei varianten passeerden de revue.

door Henk Brinkman

Het conflict gaat over de recreatieve ontwikkeling van De Laak nabij de Amersfoortse wijk Vathorst. Het Waterschap moet daar een betere afwatering realiseren, die voor Vathorst en ook voor Nijkerkerveen van belang is. Amersfoort koppelde daar het idee aan om ook recreatieve mogelijkheden te ontwikkelen ten behoeve van de inwoners van Vathorst. Nijkerk wilde daar onder voorwaarden wel aan meewerken. Die voorwaarden behelsden bescherming van het Nationaal Landschap Arkemheen.

Daarover werd een bestuursovereenkomst gesloten die voorzag in verbreding van de Laak op Amersfoorts grondgebied, waar ook de recreatieve mogelijkheden zouden komen. De inkt van die overeenkomst was nog niet droog of er ontstonden problemen. Amersfoort wilde een voorkeursrecht vestigen op het betreffende gebied, maar vlak daarvoor kregen projectontwikkelaars daar lucht van en kochten de grond tegen bouwprijzen. Daarop werd in het bestuursoverleg gesproken over een verplaatsing van alle ontwikkelingen naar de Nijkerkse oever, nabij de Achterhoekerweg.

De Nijkerkse vertegenwoordiger in het bestuurlijk platform lichtte de Nijkerkse raad niet in over die koerswijziging. Sterker, zijn lichtte zelfs zijn collega's in het college niet in, zo bleek na de verkiezingen toen zijn opvolger, René Windhouwer aanschoof in het bestuurlijk platform. Toen dat bij de Nijkerkse gemeenteraad daar lucht van kreeg - Windhouwer informeerde hen daarover - waren de rapen gaar. Op 31 maart 2011 besloot de gemeenteraad daaraan geen medewerking te verlenen, waarop de Amersfoortse wethouder Barendregt de provincie Gelderland verzocht Nijkerk tot medewerking te dwingen. Gelderland stelde een bemiddelaar aan. Leen van der Sar, die na veel overleg drie mogelijkheden aan de Nijkerkse raad voorlegde. Meewerken aan recreatieve ontwikkeling op de Nijkerkse oever. Alleen medewerking aan de wateropgave van het waterschap of niets doen en het besluit van 31 maart in stand laten.

In dat laatste geval, zou volgens Van der Sar de provincie Nijkerk minimaal dwingen tot medewerking aan de wateropgave.

De commissie Grondgebied boog zich maandagavond over de kwestie. Inspreker Philip Kroon van Natuur & Milieu refereerde aan de ontstaansgeschiedenis van Nijkerk als stad tijdens de grensconflicten tussen Gelre en Utrecht, bijna 600 jaar geleden. ,,Tegenwoordig lossen we conflicten op met mediation en overleg."

Kroon noemde het besluit van Nijkerk in 2011 een goed besluit. Hij meldde en passant dat het fietspad langs de Laak inmiddels een andere functie heeft gekregen zonder dat daarover iets aan Nijkerk is meegedeeld. het wordt een fietspad voor woon-werkverkeer en verliest daarmee veel van de recreatieve functie die het zou moeten hebben. Namens Natuur & Milieu legde hij voorwaarden op tafel. Het fietspad moet niet op de dijk worden aangelegd, maar langs de dijk aan Amersfoortse kant, er mogen geen klompenpaden komen in gebied Achterhoek en de rooilijn van de bebouwing in Vathorst moet een eindje van de Laakkade verwijderd blijven.

Boudewijn van der Woerd vroeg hem of Kroon zou kunnen leven met plan B, waarop Kroon riposteerde: ,,Kunt u daarmee leven? En komt Vathorst dan niet in opstand?"

De partijen wilden eerst wat oud zeer uit de lucht halen en constateerden dat oud-wethouder Renger Walet ernstig heeft gefaald. ,,Het raakt kant noch Walet," zei Patricia van der Hurk (PPP)

Joop van Ruler (CDA) gaf als uitgangspunt dat de opschuivende stadsrand van Amersfoort niet te hard mag worden ter bescherming van het open polderlandschap. Hij zei dat het CDA vooralsnog niet wil meewerken aan oplossingen op de Nijkerkse oever. ,,Nijkerk heeft de problemen niet veroorzaakt, maar moet het wel oplossen. Waarom beweegt Amersfoort niet?" Hij zag oplossingen in het verschiet liggen door de economische crisis, waardoor ontwikkelaars en gemeenten soms miljoenen moeten afboeken op de grondwaarde. ,,Waarom kan Amersfoort de ontwikkelaars niet onteigenen? Die konden destijds weten wat er in de rechtsgeldige overeenkomst was vastgelegd." De randvoorwaarden inzake het fietspad, de recreatie en de klompenpaden, blijven wat hem betreft ook in stand als de recreatieve ontwikkeling op Amersfoorts gebied plaatsvindt. Mocht er een patstelling ontstaan, dan treedt volgens hem artikel 21 van de overeenkomst in werking en moet er mediation plaatsvinden.

Marieke Doddema (CU-SGP) sprak haar verbijstering uit over de gang van zaken. ,,Dankzij een lekkende Amersfoortse ambtenaar is er nu een conflict. En er werd steeds informatie achtergehouden."

Zij stelde echter dat haar partij wil besturen en dus ook meedenken over oplossingen, waar zij wel de voorwaarde aan stelde dat er geen klompenpaden mogen komen in Achterhoek (,,nu niet en nooit niet")en ook dat het fietspad vooral recreatief van karakter moest zijn. ,,Liever geen brommers op dat fietspad." Zij vroeg de wethouder of deze weet had van de functieverandering. Daar bleef Windhouwer het antwoord op schuldig. Zij pleitte voor een variant met een moerasoever aan Nijkerkse zijde.

Mea Culpa

Jan Duijnhouwer (PRO21) constateerde dat niet alleen het bestuurlijk platform heeft gefaald, ook het Nijkerkse college. ,,Ik verwacht een mea culpa van het college, dat bestuurlijke verantwoordelijkheid draagt voor het falen van Walet."

Hij sloot zich aan bij Marieke Doddema en Joop van Ruler over de bescherming van landschap Arkemheen. Duijnhouwer haalde ook nog de Utrechtse kwaliteitsgids aan, waar ook een visie instond over landschap Eemland. ,,Heeft Amersfoort dat niet veronachtzaamd met de plannen voor hoogbouw langs De Laak?"

Jan Willem Wicherink (Lokaal Belang) stelde dat, mocht Walet nu nog in functie zijn geweest hij hier zijn Waterloo zou hebben gevonden. Hij pleitte voor een oplossing met verbreding aan Nijkerkse kant, maar met de aanleg van moerasachtige oevers en de voorwaarde dat er geen klompenpaden in Achterhoek komen. Hij pleitte er ook voor dat dezelfde keuzes ook op de Amersfoortse kade plaatsvinden. Hij wil dat Amersfoort wordt verzocht bij het bestemmingsplan Vathorst West zover mogelijk buiten de Laakkade te blijven met bebouwing. Toekomstige bewoners van Vathorst ,,mogen er alleen maar naar kijken, maar aankomen niet."

Boudewijn van der Woerd (VVD) stelde eufemistisch dat de gang van zaken geen schoonheidsprijs verdient. ,,Er is hard gewerkt aan verbreding aan Nijkerkse zijde, terwijl de bestuursovereenkomst toch echt een kaartje biedt met uitbreiding op de Amersfoortse oever." Hij constateerde dat de tijd voor het waterschap begint te dringen in verband met een bestuurlijke opgave en het mogelijk verlies van subsidies. ,,Wij moeten verantwoordelijkheid nemen en meewerken aan de wateropgave." Hij pleitte wel voor een verbreding met moerasachtige oevers, waarmee de beste bescherming wordt geboden.

Patricia van der Hurk (PPP) schetste de geschiedenis van het project. Zij zag nu een kans voor toeristische ontwikkeling. ,,Als wij nu niet meewerken, dan worden wij verbreed." Zij pleitte voor optie B met voorwaarden.

Bemiddelaar Van der Sar deed de toezegging dat hij bij Amersfoort gaat onderzoeken of er mogelijkheden zijn voor onteigening van delen van de grond. ,,Volgens mijn juridische informatie kan dat niet, maar ik wil proberen u maximale duidelijkheid te verschaffen voor de raadsvergadering op 26 april." Hij wees er wel op dat ook aan Nijkerkse zijde dan nog investeringen nodig zijn en het geheel wel duurder wordt.

René Windhouwer stelde dat zijn insteek is geweest dat recreatie alleen langs de randen van Arkemheen-Eemland mag plaatsvinden. ,,De gebieden bij Achterduist en Achterhoek zijn kwetsbaar en verdienen bescherming."

Er tekende zich nog geen meerderheid af voor een nieuw raadsbesluit. Van der Woerd: ,,Als er geen nieuw besluit komt, blijft het besluit van 2011 in stand. Er zal nu toch wat moeten gebeuren."

De komende twee weken zal er dan ook veel worden gepolderd over de Laak.