Clownerie voor rust en vreugde

16 april 2012 om 00:00 Nieuws

In één van de huiskamers van Zilverschoon zit een bewoonster in haar rolstoel voor een raam wat uitkijkt op de gang. Clown Kiek, die een vrolijke en kleurrijke outfit draagt, maakt vanaf de gang door het raam contact met de bewoonster. Die knikt met haar hoofd ter begroeting en volgt Kiek met haar ogen totdat ze in de huiskamer is. Ze lacht als Kiek met de lege stoel tegenover haar gaat schuiven. Kiek tilt haar grote mand met attributen op en puft van inspanning. De bewoonster puft met haar mee. Kiek legt haar kleurige tas, met een hengsel van bolletjes, op tafel. De bewoonster kijkt of er iets in het tasje zit en laat de bolletjes door haar handen glijden.

NIJKERK - De Nijkerkse Grady van Os is een miMakkus (mijn makker) clown. Door een bijzondere manier van clownerie weet een miMakkus clown vreugde en rust te brengen binnen de psychogeriatrische (geheugenproblemen) afdelingen van een zorginstelling. Grady, alias clown Kiek, was recent aan het clownen in verpleeghuis Zilverschoon, waar ze bij dementerende bewoners reacties teweegbracht door hun zintuigen te stimuleren. ,,Mijn streven is dat clownen in het zorgplan komt. Het is een extra toevoeging aan zorg voor de bewoners,'' aldus Grady van Os. Tekst: Belinda van der Horst Foto's: Gerrit van de Veen

Emoties

Kiek zwaait naar een bewoner en de bewoonster in de rolstoel kijkt nieuwsgierig om. Vervolgens opent Kiek heel geheimzinnig een doosje en de bewoonster kijkt nieuwsgierig wat er inzit. Er zit een veer in en samen blazen ze er tegen. Kiek strijkt met de veer langs de kin van de bewoonster die daarvan schrikt. Haar ogen volgen Kiek als die weer een voorwerp uit haar mand haalt. Het is verbazingwekkend hoe Kiek, met haar sprekende mimiek, zoveel emoties bij de bewoonster weet op te roepen.

Een andere bewoonster zegt alleen maar het woordje 'ja' en herhaalt dat achter elkaar. Kiek maakt een melodietje op het woordje 'ja' en samen maken ze een dansje. De bewoonster is duidelijk blij met de aandacht. Een mannelijke bewoner die aan tafel zit te slapen wordt wakker van de dames. ,,Blief van ut ouwe mins of'', zegt hij mopperend tegen Kiek. Als Kiek een pluchen beest uit haar mand haalt bekijkt de bewoonster in de rolstoel deze aandachtig en van alle kanten. Ze gaat hier helemaal in op.

Stimuleren

In de tegenover gelegen huiskamer hebben een aantal bewoners naast dementie ook lichamelijke beperkingen. Bij een bewoonster die roerloos in een rolstoel ligt tovert Kiek een glimlach tevoorschijn als ze naast haar gaat zitten en een melodietje neuriet. Bij een andere bewoonster maakt ze contact door een samen met een lange sliert stof te spelen. Twee bewoonsters hebben veel plezier over de onderbroek van Kiek, een groot exemplaar met aardbeien erop. Op de gang doolt een mevrouw in Spakenburgse klederdracht. Kiek geeft haar een arm en samen wandelen ze verder. De bewoonster die 'ja' zegt wil ook met hen meelopen. Gedrieën lopen ze gearmd over de gang wat een bijzonder plaatje vormt. De bewoners krijgen niet genoeg van Kiek en ze moet dan ook heimelijk wegglippen van de afdeling. Als toeschouwer heb ik met ontroering gekeken naar de reacties die Kiek bij de bewoners teweegbracht door hun zintuigen te stimuleren.

Intiem

Grady is werkzaam als activiteitenbegeleidster bij Beweging 3.0 in zorgcentrum St. Jozef. Ze volgde een clowntraining ten behoeve van mensen met dementie. Halverwege de opleiding kwam de Stichting miMakkus in beeld en besloot ze deze beroepsopleiding te volgen. De opleiding is heel intensief, de cursisten moeten zich emotioneel helemaal blootgeven.,,Voordat ik ga clownen maak ik me mentaal helemaal leeg. Ik werk vanuit de stilte en reageer op een bewoner of doe zelf een handeling. Ik denk er niet bij na, maar laat het opkomen. Ik ben een maatje van ze. We hebben geen verwachtingen van elkaar. Ik ga op een respectvolle manier met mensen om en hoop ze een moment uit hun wereld te krijgen. Ik sta er emotioneel in, het is heel intiem. Mijn streven is dat clownen in het zorgplan komt. Het is een extra toevoeging aan zorg voor de bewoners,'' aldus Grady . Als clown Kiek is ze ondermeer werkzaam in verpleeghuis Nijenstede en het Burgemeester van Randwijckhuis in Amersfoort.

Stichting miMakkus

In 1999 ontwikkelde Arno Huibers, die mede aan de basis stond van Cliniclowns Nederland en Roemenië, een nieuwe vorm van zorg voor mensen met een ernstige vorm van dementie. Dat resulteerde in 2002 tot de oprichting van de Stichting miMakkus. De miMakkus clown leert zichzelf leeg te maken, impulsen te herkennen van dementerenden en hier een speelse en humorvolle reactie op te geven. Dat is geen act die vooraf wordt ingestudeerd, want een miMakkus clown stelt zich vooraf geen doelen. Juist dat maakt een miMakkus clown uniek. Een miMakkus clown leert deze bijzondere benaderingswijze tijdens de opleiding. Deze wordt verzorgd door docenten met jarenlange ervaring in het clownsvak, de zorg en het onderwijs. Eenmaal opgeleid, kan de miMakkus clown ingezet worden als vaste kracht in één of meerdere zorginstellingen. Daarnaast kan de Stichting miMakkus ook bemiddelen in het bezoeken van een clown aan een zorginstelling of aan huis. Doorgaans melden zich activiteitenbegeleiders en verpleegkundigen voor de opleiding tot clown aan.

* Clown Kiek kan ingehuurd worden door familie waarvan de ouder of partner in het verpleeghuis verblijft of privé aan huis. Informatie: Grady van Os, tel.: 06-52291724, e-mail:clownkiek@hotmail.com